Υπογλυκαιμία - Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε
Share
Η υπογλυκαιμία αποτελεί μία από τις πιο συχνές και σοβαρές επιπλοκές του διαβήτη. Ας τη γνωρίσουμε, ώστε να μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε σωστά, χωρίς να θέσουμε σε κίνδυνο τη ζωή μας ή τη ζωή των αγαπημένων μας προσώπων.
Τι είναι υπογλυκαιμία
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας (2018), ως υπογλυκαιμία ορίζεται η κατάσταση κατά την οποία τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα πέφτουν κάτω από 70 mg/dl, με ή χωρίς συμπτώματα.
Τα εγκεφαλικά μας κύτταρα «τρέφονται» κυρίως με γλυκόζη, η οποία όταν δεν υπάρχει σε επάρκεια, προκαλεί δυσλειτουργία. Έτσι, σε κατάσταση υπογλυκαιμίας τα χαμηλά επίπεδα σακχάρου στερούν από τον εγκέφαλο την απαιτούμενη ενέργεια για σωστή λειτουργία.
Είδη υπογλυκαιμίας
- Ελαφριά/Ήπια υπογλυκαιμία: Όταν η τιμή της γλυκόζης είναι ≤70 mg/dl. Απαιτείται άμεση διόρθωση με γρήγορη πρόσληψη υδατανθράκων
- Κλινικά σημαντική υπογλυκαιμία: Πτώση της γλυκόζης κάτω από 54 mg/dl που απαιτεί άμεση αντιμετώπιση
- Σοβαρή υπογλυκαιμία: Είναι απειλητική για τη ζωή και απαιτεί βοήθεια τρίτου ατόμου. Πρέπει να υπάρχει πάντα διαθέσιμη γλυκαγόνη, που μπορεί να χορηγηθεί υποδόρια ή ενδομυϊκά. Αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, το άτομο μπορεί να χάσει τις αισθήσεις του και να οδηγηθεί σε κώμα
- Νυκτερινή υπογλυκαιμία: Εμφανίζεται κατά τη διάρκεια του ύπνου, όταν δεν γίνεται έλεγχος σακχάρου. Ενδείξεις: ανήσυχος ύπνος, εφιάλτες, πρωινή κεφαλαλγία, κόπωση κατά την αφύπνιση, υπνηλία, εφίδρωση
Αίτια υπογλυκαιμίας
Τα πιο συνήθη αίτια είναι:
- Υπέρβαση δόσης αντιδιαβητικών φαρμάκων
- Υπερβολική δόση ινσουλίνης
- Αλληλεπίδραση με άλλα φάρμακα (π.χ. β-αναστολείς)
- Παράλειψη ή καθυστέρηση γεύματος
- Λιγότερο φαγητό από το συνηθισμένο
- Κατανάλωση αλκοόλ χωρίς τροφή
- Έντονη ή παρατεταμένη άσκηση χωρίς προσαρμογή δόσης ή επιπλέον υδατάνθρακες
- Νεφρική ή ηπατική ανεπάρκεια
- Προχωρημένη ηλικία
- Απώλεια βάρους χωρίς προσαρμογή δόσης φαρμάκων
- Λοιμώξεις ή άλλες καταστάσεις που μεταβάλλουν τις ανάγκες σε ινσουλίνη
Συμπτώματα υπογλυκαιμίας
Tα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας διαφοροποιούνται με την ηλικία. Επίσης, η αντίληψη των συμπτωμάτων της υπογλυκαιμίας μπορεί να επηρεάζεται, να εμποδίζεται ή να τροποποιείται από διάφορους παράγοντες όπως ο ύπνος, η διάσπαση της προσοχής (για παράδειγμα κατά την εργασία του ατόμου), η στάση του σώματος, φάρμακα, αλκοόλ, ψυχολογικοί παράγοντες ή η άγνοια των συμπτωμάτων της υπογλυκαιμίας. Τέλος, πολύ σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας διαφοροποιούνται όχι μόνον από άνθρωπο σε άνθρωπο αλλά και από υπογλυκαιμικό επεισόδιο σε υπογλυκαιμικό επεισόδιο και, φυσικά, αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου, τη διάρκεια του διαβήτη και τα επανειλημμένα επεισόδια υπογλυκαιμίας.
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι:
- Ζάλη, πονοκέφαλος (λόγω έλλειψης γλυκόζης στον εγκέφαλο)
- Σύγχυση, δυσκολία συγκέντρωσης ή ομιλίας
- Θολή όραση
- Ευερεθιστότητα, αλλαγές συμπεριφοράς
- Σπασμοί
- Απώλεια συνείδησης ή κώμα (σε σοβαρή υπογλυκαιμία)
- Έντονη εφίδρωση
- Τρέμουλο, νευρικότητα
- Ταχυκαρδία
- Πείνα
- Ωχρότητα
- Τραυματισμοί λόγω λιποθυμίας
Μακροπρόθεσμες συνέπειες υπογλυκαιμίας
- Μειωμένη ικανότητα αναγνώρισης των συμπτωμάτων καθώς ο οργανισμός «συνηθίζει» τις χαμηλές τιμές
- Απουσία προειδοποιητικών σημάτων (τρέμουλο, εφίδρωση)
- Αυξημένος κίνδυνος σοβαρών επεισοδίων (λιποθυμία, σπασμοί)
- Νευρολογικές βλάβες (κυρίως σε βαριές/παρατεταμένες υπογλυκαιμίες)
- Προβλήματα μνήμης και συγκέντρωσης
- Διαταραχές διάθεσης
- Καρδιακές αρρυθμίες
- Άγχος ή φόβος για νέα επεισόδια
- Εγκεφαλική βλάβη ή θάνατος σε ακραίες περιπτώσεις αν δεν υπάρξει άμεση αντιμετώπιση της σοβαρής υπογλυκαιμίας
Η χρόνια επαναλαμβανόμενη υπογλυκαιμία δεν καταστρέφει απευθείας όργανα όπως η υπεργλυκαιμία, αλλά αυξάνει τον κίνδυνο ατυχημάτων και σοβαρών επιπλοκών.
Αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας
Η αντιμετώπιση πρέπει να είναι άμεση για να μη τεθεί σε κίνδυνο η ζωή του ατόμου με διαβήτη:
- Επιβεβαίωση της υπογλυκαιμίας με μέτρηση σακχάρου
- Κατανάλωση υδατανθράκων ταχείας απορρόφησης, π.χ. υγρά με γλυκόζη
- Κανόνας των 15 γραμμαρίων γλυκόζης:
-
- 3–4 δισκία γλυκόζης
- 1 κουταλιά σούπας ζάχαρη ή μέλι
- Μισό ποτήρι χυμό πορτοκαλιού ή αναψυκτικό με ζάχαρη
- Μία συσκευασία ζελέ γλυκόζης
- Επανέλεγχος μετά από 15 λεπτά. Αν η τιμή παραμένει χαμηλή, επαναλαμβάνεται η λήψη
- Όταν επανέλθει το σάκχαρο, καταναλώνεται σνακ με σύνθετους υδατάνθρακες (π.χ. ψωμί, κράκερ, φρούτο)
- Αν το άτομο είναι αναίσθητο ή δεν μπορεί να καταπιεί, όχι τροφή από το στόμα — απαιτείται ενδομυϊκή γλυκαγόνη ή άμεση μεταφορά σε νοσοκομείο
Συνήθη λάθη
- Χρήση στερεών ή λιπαρών τροφών (π.χ. σοκολάτας) — καθυστερούν την απορρόφηση γλυκόζης
- Ανεπαρκής λήψη γλυκόζης (<15 γρ)
- Έλλειψη διαθέσιμης ενέσιμης γλυκαγόνης
- Μη επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό για προσαρμογή αγωγής
Πρόληψη υπογλυκαιμίας
- Συχνά και μικρά γεύματα (5–6/ημέρα) προσαρμοσμένα στις ανάγκες του ατόμου
- Προτίμηση σε σύνθετους υδατάνθρακες για σταδιακή απελευθέρωση γλυκόζης
- Σωστή δόση ινσουλίνης ή φαρμάκων, με αναπροσαρμογές όταν απαιτείται
- Αποφυγή καθυστέρησης γευμάτων
- Τακτικές μετρήσεις ή χρήση συστήματος συνεχούς παρακολούθησης γλυκόζης (CGM)
- Αποφυγή υπερβολικής σωματικής κόπωσης
- Ενημέρωση οικογένειας και συναδέλφων για τα συμπτώματα και τη σωστή αντίδραση.
Η υπογλυκαιμία δεν χρειάζεται να αποτελεί εμπόδιο στην καθημερινότητα ενός ατόμου με διαβήτη.
Με σωστή γνώση, πρόληψη και έγκαιρη αντιμετώπιση, μπορείτε να τη διαχειριστείτε αποτελεσματικά και να συνεχίσετε τη ζωή σας με ασφάλεια και καλύτερη ποιότητα ζωής.
Μπορείτε να τα καταφέρετε — και σίγουρα το αξίζετε!
Γράφει η Μαριάννα Μεταξά
Εκπαιδευτικός, Συγγραφέας των βιβλίων «Γλυκιά μου Κέλλυ» και του παραμυθιού «Η Μελίτα και ο Ζαχαρούλης» και στιχουργός του τραγουδιού «Άκου την καρδιά μου» που μελοποιήθηκε από την Σοφία Γραμμένου
Πηγές:
- Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία: Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη Διαχείριση του Ατόμου με Σακχαρώδη Διαβήτη
- Παναγιώτης Χαλβατσιώτης, Ιατρός – Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας & Διαβήτη