Κοιλιοκάκη - Ζώντας χωρίς γλουτένη!
Share
Η κοιλιοκάκη (ή celiac disease) είναι μια διαταραχή, κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα «επιτίθεται» στο λεπτό έντερο όταν ανιχνεύσει γλουτένη στον οργανισμό. Αυτό οδηγεί σε βλάβες και φλεγμονές στο εντερικό τοίχωμα, καθώς εμποδίζει την απορρόφηση σημαντικών θρεπτικών συστατικών.
Η κοιλιοκάκη, που επηρεάζει περίπου το 1% του πληθυσμού, δεν είναι απλώς μια “ευαισθησία στο στομάχι”. Είναι μια αυτοάνοση πάθηση που αντιμετωπίζεται αποκλειστικά και μόνο με την αποφυγή κατανάλωσης γλουτένης.
Τι είναι η γλουτένη και γιατί είναι επιβλαβής για όσους έχουν κοιλιοκάκη;
Η γλουτένη είναι μια πρωτεΐνη που βρίσκεται σε δημητριακά όπως το σιτάρι, η σίκαλη και το κριθάρι, επομένως και σε πολλά τρόφιμα που έχουν ως πρώτη ύλη το σιτάρι.
Σε ένα άτομο με κοιλιοκάκη, η κατανάλωσή της είναι επικίνδυνη για την υγεία του, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε πληθώρα μακροχρόνιων επιπλοκών.
Τι είναι η δυσανεξία στη γλουτένη;
Η δυσανεξία στη γλουτένη, που συχνά ονομάζεται non-coeliac gluten sensitivity (NCGS), είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την κατάσταση των ανθρώπων που δεν μπορούν να υπομείνουν τη γλουτένη στο φαγητό τους και εμφανίζουν συμπτώματα παρόμοια με εκείνους που έχουν κοιλιοκάκη - αλλά χωρίς το ίδιο είδος εντερικής βλάβης- όπως συμβαίνει σε περιπτώσεις διαγνωσμένης κοιλιοκάκης.
Δεν είναι αυτοάνοσο νόσημα, δεν απαιτείται αυστηρός αποκλεισμός της γλουτένης, αλλά ένας σχετικός περιορισμός προκειμένου να ανακουφιστούν οι πάσχοντες από τα συμπτώματα. Είναι σημαντικό αν υποψιάζεστε δυσανεξία στη γλουτένη να υποβληθείτε σε εξετάσεις για κοιλιοκάκη και να ακολουθήσετε τις οδηγίες του γιατρού σας.
Ποια είναι τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης
Τα συμπτώματα διαφέρουν από άτομο σε άτομο, αλλά μερικά από τα πιο συχνά είναι:
- Φούσκωμα, διάρροια ή δυσκοιλιότητα
- Πόνος στην κοιλιά
- Ανεξήγητη απώλεια βάρους
- Κόπωση
- Αναιμία
- Δερματικά εξανθήματα (σε ορισμένες περιπτώσεις)
H κοιλιοκάκη δεν είναι μόνο μια πεπτική διαταραχή. Πολλά άτομα εμφανίζουν συμπτώματα που δεν σχετίζονται με το πεπτικό σύστημα, όπως:
- Πόνο στις αρθρώσεις
- Ημικρανίες ή χρόνιοι πονοκέφαλοι
- Κατάθλιψη, άγχος, ευερεθιστικότητα
- Υπογονιμότητα ή επαναλαμβανόμενες αποβολές
- Νευρολογικά συμπτώματα όπως αταξία ή περιφερική νευροπάθεια
Τι πρέπει να κάνετε αν καταναλώσετε γλουτένη ενώ πάσχετε από κοιλιοκάκη;
Όπως γνωρίζει οποιοσδήποτε ακολουθεί μια δίαιτα χωρίς γλουτένη, είναι πολύ δύσκολο να διασφαλιστεί ότι δεν θα καταναλωθεί ποτέ γλουτένη κατά λάθος. Όταν συμβεί, προσπαθήστε να μην αισθανθείτε άσχημα για το λάθος σας και να το αντιμετωπίσετε ως μια εμπειρία που μπορεί να σας βοηθήσει να γίνετε πιο προσεκτικοί.
Υπάρχουν μερικές απλές οδηγίες που μπορείτε να ακολουθήσετε, καθώς αναρρώνετε μετά την κατανάλωση γλουτένης. Άφθονο νερό, ξεκούραση και η λήψη ενός προβιοτικού συμπληρώματος μπορούν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της ισορροπίας των υγιών βακτηρίων στο έντερό σας.
Πώς γίνεται η διάγνωση της κοιλιοκάκης;
Ο έλεγχος συνήθως ξεκινά με εξετάσεις αίματος που αναζητούν αντισώματα συχνά υψηλά σε άτομα με κοιλιοκάκη.
Τα αντισώματα ιστικής τρανσγλουταμινάσης (anti-tTG IgA), αντισώματα ενδομυσίου (EMA IgA), Ολικά IgA (total IgA), Anti-tTG IgG ή EMA IgG είναι οι πρώτες ενδεικτικές εξετάσεις που πρέπει να γίνουν.
Είναι απαραίτητο να ακολουθείτε μια κανονική διατροφή με γλουτένη σε αυτό το στάδιο, καθώς η αφαίρεση της γλουτένης μπορεί να δώσει λανθασμένα αποτελέσματα. Εάν οι εξετάσεις αίματος υποδηλώνουν κοιλιοκάκη, μπορεί να πραγματοποιηθεί ενδοσκόπηση. Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει την εισαγωγή ενός σωλήνα με μια κάμερα από το στόμα για να δει ο γιατρός το λεπτό έντερο και να λάβει μικρά δείγματα ιστού (βιοψία) για να ελέγξει για βλάβη στις λάχνες.
Διατροφή χωρίς γλουτένη: Τι επιτρέπεται και τι όχι
Αν έχετε διαγνωστεί με κοιλιοκάκη, η σωστή διατροφή δεν είναι μόδα, αλλά αναγκαιότητα για την υγεία και την ευεξία σας.
Αν έχετε κοιλιοκάκη, η διατροφή σας πρέπει να είναι 100% απαλλαγμένη από γλουτένη, όχι μόνο για να νιώθετε καλά, αλλά και για να προστατεύσετε το έντερό σας και την γενικότερη υγεία σας.
Τρόφιμα που επιτρέπονται:
- Όλα τα φρέσκα, κατεψυγμένα ή αποξηραμένα φρούτα χωρίς πρόσθετα και λαχανικά
- Κρέας (μοσχάρι, χοιρινό, κοτόπουλο, γαλοπούλα) ψάρι, θαλασσινά (φρέσκα ή κατεψυγμένα χωρίς προσμίξεις) αυγά, γαλακτοκομικά
- Αμυλούχες τροφές χωρίς γλουτένη: ρύζι, πατάτες, καλαμπόκι, κινόα, φαγόπυρο, αμάρανθος ταπιόκα, σόργο ,ζυμαρικά από ρύζι, καλαμπόκι, κινόα
- Ειδικά Προϊόντα χωρίς γλουτένη (πιστοποιημένα)
- Ψωμί που παρασκευάζεται με δημητριακά χωρίς γλουτένη, όπως το teff ή το φαγόπυρο και παξιμάδια χωρίς γλουτένη
- Όσπρια
- Ξηροί καρποί και σπόροι (αρκεί να μην έχουν προστεθεί αλεύρι ή άλλα συστατικά με γλουτένη) Φιστικοβούτυρο (καθαρό, χωρίς πρόσθετα με γλουτένη)
- Τόφου (χωρίς πρόσθετα με γλουτένη)
- Γάλα (ζωικό και φυτικό αν είναι χωρίς πρόσθετα γλουτένης),γιαούρτι, τυριά βούτυρο
- Μπύρα χωρίς γλουτένη
- Βρώμη μόνο αν είναι πιστοποιημένη
- Μπάρες δημητριακών χωρίς γλουτένη
- Ελαιόλαδο, καλαμποκέλαιο, βούτυρο, λάδι καρύδας
Χρειάζεται προσοχή! Ακόμα και φαγητά που δεν περιέχουν γλουτένη μπορεί να μολυνθούν εάν:
- μαγειρευτούν με κοινά σκεύη, τοστιέρες, φρυγανιέρες ,αν κοπούν με μαχαίρι που έκοψε ψωμί
- αν βουτηχτεί κουτάλι σε κοινή μαρμελάδα ή βούτυρο ή αν μαγειρευτούν στον ίδιο φούρνο/τηγάνι με κάτι που είχε γλουτένη.
Απαγορευμένα / Επικίνδυνα Τρόφιμα
- Το αλεύρι σίτου περιέχει γλουτένη και με αυτό φτιάχνονται πολλά τρόφιμα. Υπάρχει επίσης ως πρόσθετο σε πολλά επεξεργασμένα διατροφικά προϊόντα ως άμυλο σίτου. Οι πολλές ποικιλίες αλευριού σίτου καθώς και αλεύρια σίκαλης και κριθαριού πρέπει επίσης να αποφεύγονται σε μια δίαιτα χωρίς γλουτένη
- Δημητριακά με γλουτένη
- Σιτάρι (και τα παράγωγά του): αλεύρι, σιμιγδάλι, πλιγούρι, ντίνκελ)
- Όλα τα αρτοσκευάσματα που δεν είναι πιστοποιημένα χωρίς γλουτένη
Κρυφές Πηγές Γλουτένης
- Επεξεργασμένα αλλαντικά (λουκάνικα, σαλάμια, μπέικον με πρόσθετα)
- Σάλτσες (σόγια, BBQ, έτοιμες μαρινάδες) ,σάλτσα μπάρμπεκιου, σάλτσες σαλάτας, μείγματα σάλτσας, μαρινάδες, ξύδι βύνης και μερικές κέτσαπ
- Ζωμοί, κύβοι νοστιμιάς
- Μπύρες και ποτά από σιτηρά
- Δημητριακά πρωινού (αν δεν αναγράφουν “χωρίς γλουτένη”)
- Επικαλύψεις τροφών (πανάρισμα, σως, μείγματα)
- Μείγματα για πανκέικ/κέικ/πίτσα
Συμβουλές για την καθημερινότητα με την κοιλιοκάκη
- Διαβάστε πάντα τις ετικέτες. Αναζητήστε την ένδειξη “χωρίς γλουτένη”. Να ελέγχετε τα συστατικά για λέξεις όπως: “σιτάρι”, “αλεύρι”, “τροποποιημένο άμυλο”, “βύνη”, “σιμιγδάλι”, “σόγια σως”
- Ενημερώστε φίλους και οικογένεια για τη διατροφή σας, ειδικά σε κοινωνικές εκδηλώσεις
- Έχετε πάντα σνακ χωρίς γλουτένη μαζί σας, ειδικά σε ταξίδια ή εξόδους
- Συνεργαστείτε με διαιτολόγο ειδικευμένο στη κοιλιοκάκη για να εξασφαλίσετε πλήρη και ισορροπημένη διατροφή
- Αποφύγετε χύμα προϊόντα που μπορεί να έχουν μολυνθεί κατά την αποθήκευση και εμπιστευτείτε τα πιστοποιημένα
- Αν μαγειρεύετε για άτομο με κοιλιοκάκη, καθαρίστε καλά επιφάνειες και εργαλεία. Να έχετε ξεχωριστά σκεύη και εργαλεία κοπής
- Εμπλουτίστε τη διατροφή σας με φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ρύζι, κινόα, καλαμπόκι και πατάτες
Η ζωή με την κοιλιοκάκη μπορεί στην αρχή να φανεί περιοριστική, όμως με την ενημέρωση, την καλή προετοιμασία και τις σωστές επιλογές, η ζωή χωρίς γλουτένη γίνεται ασφαλής και γεμάτη γεύση.
Ας μην ξεχνάμε πως εμείς ορίζουμε τη ζωή μας και είναι στο χέρι μας να ακολουθήσουμε μια διατροφή που θα μας προφυλάξει από επιπλοκές της νόσου και θα μας χαρίσει πολλά και υγιή χρόνια. Πάντα με αγάπη και σεβασμό στον εαυτό μας!
Γράφει η Μαριάννα Μεταξά
Εκπαιδευτικός, Συγγραφέας των βιβλίων «Γλυκιά μου Κέλλυ» και του παραμυθιού «Η Μελίτα και ο Ζαχαρούλης» και στιχουργός του τραγουδιού «Άκου την καρδιά μου» που μελοποιήθηκε από την Σοφία Γραμμένου
Εκπαιδευτικός, Συγγραφέας των βιβλίων «Γλυκιά μου Κέλλυ» και του παραμυθιού «Η Μελίτα και ο Ζαχαρούλης» και στιχουργός του τραγουδιού «Άκου την καρδιά μου» που μελοποιήθηκε από την Σοφία Γραμμένου
Πηγές άρθρου:
- https://www.schaer.com/el-gr/a/trofes-gia-osous-den-trone-glouteni
- Ελληνική Εταιρία Κοιλιοκάκης